,,გლობალური დათბობის პირობებში სასმელი წყლის რესურსების დეფიციტის რისკები და მათი მდგრადი მართვის აუცილებლობა საქართველოში“

ანოტაცია

სტატია განიხილავს გლობალური დათბობის ზეგავლენას მტკნარი წყლის ციკლზე და სასმელი წყლის რესურსების დეფიციტის გლობალურ ტენდენციებზე, რომელთა შორის აღსანიშნავია ნალექების სივრცით-დროითი განაწილების ცვალებადობა, გვალვების სიხშირისა და ინტენსივობის ზრდა და მყინვარების დნობით გამოწვეული მდინარეთა დინების რეჟიმის სეზონური გადალაგება. აღნიშნული პროცესები არღვევს ბუნებრივ ჰიდროლოგიურ ბალანსს, ამცირებს წყლის რესურსების პროგნოზირებადობას და ზრდის როგორც რაოდენობრივი ხელმისაწვდომობის, ისე ხარისხობრივი უსაფრთხოების რისკებს. შედეგად, მატულობს ექსტრემალური ჰიდრომეტეოროლოგიური მოვლენების (განგრძივებული გვალვები, უეცარი წყალმცირობა) ალბათობა, რაც განსაკუთრებით მტკნარი წყლის მარაგებზე დამოკიდებულ რეგიონებს უქმნის გამოწვევებს წყლის მართვისა და უსაფრთხო წყალზე წვდომის უზრუნველყოფის კუთხით. ამ გლობალურ კონტექსტში აღწერილია საქართველოს მდგომარეობა: მიუხედავად შედარებით მდიდარი წყლის რესურსებისა, კლიმატის ცვლილებასთან ერთად, მმართველობით და ინფრასტრუქტურულ შეზღუდვებთან კომბინაციაში, იზრდება რესურსების დეფიციტისა და უსაფრთხო წყალზე ხელმისაწვდომობის რისკი. ნაშრომი ეყრდნობა დოკუმენტურ მიმოხილვასა და შედარებით მაგალითებს (ისრაელი, კანადა) და მიმოიხილავს ქვეყნის საკანონმდებლო ჩარჩოს და პრაქტიკულ გამოწვევებს: ინფრასტრუქტურის მოძველებასა და წყლის დანაკარგებს, წყალმომარაგების დროებით ან ტერიტორიულ შეზღუდვებს, უსაფრთხო წყალზე თანაბარ წვდომასთან დაკავშირებულ პრობლემებს, არასაკმარის ლაბორატორიულ მონიტორინგს და რეგიონულ დისბალანსს (რესურსების კონცენტრაცია დასავლეთ საქართველოში). სათანადოდ არის ხაზგასმული აღურიცხავი ქსელები და კონტროლის არასრულფასოვანი მექანიზმები, რაც განსაკუთრებით იჩენს თავს აღმოსავლეთ რეგიონებში; შესაბამის კონტექსტს ამყარებს სურსათის ეროვნული სააგენტოს 2015–2020 წლების სინჯების პრაქტიკა, სადაც ფიქსირდება ფიზიკური, ქიმიური და ბიოლოგიური საფრთხეები. განსაზღვრულია უწყებათაშორისი კოორდინაციის სისუსტე და ერთიანი პოლიტიკის დეფიციტი, რაც აფერხებს გეგმიურ მართვასა და თანამედროვე მონიტორინგის სისტემებზე გადასვლას. დასკვნით ნაწილში დასაბუთებულია ერთიანი ეროვნული სტრატეგიისა და სამოქმედო გეგმის აუცილებლობა, აუზობრივ მართვაზე გადასვლა, ინფრასტრუქტურის ეტაპობრივი განახლება, მონაცემებზე დაფუძნებული მონიტორინგის დამკვიდრება და სპეციალიზებული საკოორდინაციო ორგანოს შექმნა; დამატებით, ხაზგასმულია კერძო სექტორის პასუხისმგებლობების მკაფიო განსაზღვრა სასმელი წყლის ხარისხსა და მიწოდებაზე.